MAKALELER
Anabilim Dalı İsimlerinde Yabancı Terim Kullanımının Boyutları
11.04.2018
Özet
Yükseköğretim kurumları Türkçenin en iyi kullanıldığı birimlerdir. Türkçe kullanımının en belirgin görüldüğü yerler ise Anabilim Dalı birim isimleridir. Bu çalışmada Yükseköğretim kurumlarında anabilim dalı isimlerinde kullanılan yabancı sözcükler incelenmiştir. Yükseköğretim kurumlarında bulunan anabilim dallarının isimleri tekrarsız olarak dizilmiştir. Tekrarsız anabilim dalı sayısı 5.444 adettir. Bu anabilim dalı isimleri kelimelere ayrılmış ve sıklıkları belirlenmiştir. Anabilim dallarının tekrarsız adlarında 14.436 sözcük kullanılmış bunların 4.378'i yabancı dilden okunuş olduğu belirlenmiştir. Bu yoğunlukta kullanılan yabancı terimin sayısı dilin en iyi kullanıldığı yükseköğretim kurumları için yüksek olduğu düşünülmektedir.
GİRİŞ
Yükseköğretimin çeşitli açılardan tanımı yapılabilir. Bunların hiçbiri kanunlarda geçen tanım kadar bağlayıcı değildir. Yükseköğretimle ilgili temel kanun 2547 sayılı kanundur. Söz konusu kanundaki tanımlar kısmında Yükseköğretim "Milli eğitim sistemi içinde, ortaöğretime dayalı, en az dört yarı yılı kapsayan her kademedeki eğitim - öğretimin tümüdür." şeklinde tanımlanmıştır. Yine aynı kanunda Üst Kuruluşlar, "Yükseköğretim Kurulu ve Üniversitelerarası Kuruldur." ifadeleri yer almıştır. Yükseköğretim Kurumları 2547 sayılı kanunda, "Üniversite ile yüksek teknoloji enstitüleri ve bunların bünyesinde yer alan fakülteler, enstitüler, yüksekokullar, konservatuvarlar, araştırma ve uygulama merkezleri ile bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsüne bağlı meslek yüksekokulları ile bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsüne bağlı olmaksızın ve kazanç amacına yönelik olmamak şartı ile vakıflar tarafından kurulan meslek yüksekokullarıdır." şeklinde tanımlanmıştır.
Yükseköğretim Kurulu'nun görevleri Madde 7'de belirtilmiştir. İlgili maddede "Yükseköğretim kurumları içinde bölüm, anabilim ve anasanat dalları ile uygulama ve araştırma merkezi açılması, birleştirilmesi veya kapatılması; konservatuvar, meslek yüksekokulu veya destek, hazırlık okul veya birimleri kurulması ile ilgili olarak doğrudan veya üniversitelerden gelecek öneriler üzerine karar verme" ifadesi yer almaktadır. Üniversitelerarası Kurul'un görevleri ise madde 11'de düzenlenmiştir. Söz konusu maddede bazı görevler; Yükseköğretim planlaması çerçevesinde, üniversitelerin eğitim - öğretim, bilimsel araştırma ve yayım faaliyetlerini koordine etmek, uygulamaları değerlendirmek, Yükseköğretim Kuruluna ve üniversitelere önerilerde bulunmak, Doktora ile ilgili esasları tespit etmek ve yurt dışında yapılan doktoraları, doçentlik ve profesörlük unvanlarını değerlendirmek, Doçentlik sınavlarını düzenleme ve ilgili yönetmelik gereğince doçent adaylarının yayın ve araştırmalarının değerlendirilmesi ve doçentlik sınavı ile ilgili esasları tespit etmek ve jürileri seçme" olarak ifade edilmiştir.
Yükseköğretim Kurumlarının görevleri; Madde 12’de belirtilmiştir. Buna göre yükseköğretim kurumlarının görevleri arasında; Çağdaş uygarlık ve eğitim - öğretim esaslarına dayanan bir düzen içinde, toplumun ihtiyaçları ve kalkınma planları ilke ve hedeflerine uygun ve ortaöğretime dayalı çeşitli düzeylerde eğitim - öğretim, bilimsel araştırma, yayım ve danışmanlık yapmak", "Türk toplumunun yaşam düzeyini yükseltici ve kamuoyunu aydınlatıcı bilim verilerini söz, yazı ve diğer araçlarla yaymak" ifadeleri yer almaktadır. Bu amaçlar doğrultusunda yükseköğretim kurumlarından beklenen, bilginin üretilmesi, yayılması ve mevcut sorunların çözümüne katkı sağlanmasıdır. Belirtilen amaçlara uygun olarak kurumların yapılanmasında anabilim dalları önemli yer tutmaktadır. Anabilim dalı isimlerinde yükseköğretim dilinin tüm birikimleri yansıtılmakta olup üniversitelerin imajına da katkı sağlamaktadır (Polat, 2009). Bunlar, bilginin üretildiği, öğretildiği ve yayıldığı birimlerdir.. Anabilim dallarında kullanılan terimlerle ilgili olarak çeşitli makale, sözlük ve kitap çalışmaları yapılmıştır (Sayılı, 1994; Sarıtosun, 1995; Sevgi, 2004; Sevgi ve Aydın, 2007; Sevgi ve Akkemik, 2014; Sevgi, 2015).
Yükseköğretim kurumları ile terim arasındaki ilişkiler üzerine yapılan çalışmalar son derece sınırlıdır. Oysa 1940'lı yıllarda Fakülte ölçeğinde terim çalışmalarının yapılması için ayrılan "terim odaları" bulunmaktadır (Sevgi, 2016). Yükseköğretim konusunda Türkçe çıkan Yükseköğretim Dergisi'nde ise 2011 yılından itibaren yayınlanan makalelerin başlıklarında ve anahtar sözcüklerde terim kavramı yer almamış, sadece özetine rastlanılan bir çalışma bulunmuştur (http://www.yuksekogretim.org/).
Üniversitelerin yapılanması Fakülte, Yüksekokul, Meslek Yüksek Okulu, Enstitü, Araştırma Uygulama Merkezi, Bölüm, Program, Anabilim Dalı ve Bilim Dalı şeklindedir. Yükseköğretim kurumlarının her biriminin ismi başlı başına önemlidir. Verilen isimler birimlerin terim konusundaki anlayışlarını yansıtmaktadır. Bu bağlamda makalenin amacı, anabilim dallarında kullanılan terimlerin bir değerlendirmesini yapmaktır.
Yöntem
Yükseköğretim kurumlarının yapılanmasında önemli yeri olan Anabilim Dallarının sayısı 09.02.2018 tarihi itibarıyla 31.663 adettir (https://istatistik.yok.gov.tr/). Söz konusu Anabilim Dallarının sayısı tekrarsız olarak ise 5.444 adettir. Tekrarsız 5.444 anabilim dalı ismi sözcüklere ayrılmıştır. Ayrılan sözcüklerden çekim ekleri ve çoğul ekleri ile üretilen sözcükler bir sayılmış fakat yapım ekleri ile oluşan sözcükler ayrı kabul edilmiştir. Ayrıca bağlaçlar sayım dışında tutulmuştur. Örneğin "ve" bağlacı sayım dışı tutulmuştur. Doğrudan kelimenin kökenine inildiğinde bu sözcük sayısı daha da düşecektir. Ayrıca günümüzde Türkçe batı dillerinin etkisi altındadır (Sarı, 2008). Bundan dolayı yabancı okunuş olarak kabul edilenler, batı dillerinden geçen sözcükler olarak kabul görülmüştür.
Bulgular ve Tartışma
Türkiye'de 1933'ten günümüze yükseköğretim kurumlarının sayısı özellikle 1981, 1991 ve 2006 yıllarında ivme kazanarak artmıştır (Günay ve Günay, 2011). 2018 yılının başında üniversite sayısı 185'e ulaşmıştır (https://istatistik.yok.gov.tr/). Üniversitelerin anabilim dallarının isimleri için 14.436 adet sözcük kullanılmıştır. Tekrarsız kullanılan kelime sayısı ise 1997 adettir. Kullanılan 14.436 sözcüğün 4.378'i yabancı dilden kelimelerin okunuşudur. Sözcüklerin tekrarsız kullanımında ise 1997 sözcüğün 581'i yabancı dilden okunuşudur. Yabancı dilden okunuş olarak alınan kelimelerin en çok tekrar edilenleri çizelge 1'de sunulmuştur. Daha az kullanılanlar ise çizelge 2'de verilmiştir. En çok kullanılan yabancı okunuş 352 tekrarla teknoloji sözcüğüdür (Çizelge 1). Anabilim dallarında 1 ve 2 defa geçen yabancı dilde okunuşların sözcük sayısı ise 312 adettir (Çizelge 1).
Çizelge 1 ve 2'de anabilim dallarında geçen yabancı okunuşların sayıları tekrarsız olan 5.444 ismin dökümünden elde edilmiştir. Oysa üniversitelerin anabilim dalı sayısı 31.663 adettir (https://istatistik.yok.gov.tr/). Dolayısıyla tekrar edilen anabilim dallarının sayısına göre yapılacak değerlendirmelerde bu sayıların daha da artacağı düşünülmektedir. Üniversitelerin anabilim dalları sayısı incelendiğinde; "Botanik" anabilim dalı 66 adet, "Zooloji" anabilim dalı 64 adet, "Patoloji" anabilim dalı 50 adet bulunmaktadır (https://istatistik.yok.gov.tr/).
Çizelge 1. Anabilim Dallarında Kullanılan Yabancı Dillerden Okunuşları Alınan Terimler ve Sıklıkları (40 tekrarın üzerinde)
Teknoloji 352
Sistem 157
Biyolojisi 123
Ekonomi 104
Sosyal 101
Makine 80
Enerji 74
Politika 63
Kontrol 60
Kültür 58
Planlama 56
Biyo ön eki 55
Endüstri 52
Teknik 51
Klinik 49
Elektronik 47
Müzik 46
Medya 45
Teorisi 44
Program 43
Turizm 42
Genetik 41
Çizelge 2. Anabilim Dallarında Kullanılan Yabancı Dillerden Okunuşları Alınan Terimler ve Sıklıkları (40 altında olanlar)
Sıklık (Tekrar) - Ders isimlerinde geçen sözcükler
21 - 40 arası = Kültürel, Spor, Psikoloji, Teknikerlik, Tekstil, Elektrik, Finans, Pediatrik, Moleküler, Endüstriyel, İstatistik, Mikrobiyoloji, Rehabilitasyon, Stratejik, Lojistik, Onkoloji, Kalite, Analiz, Grafik, İmmünoloji, İmalat, Mekanik, Moda, Veteriner, Reklam
11 - 20 arası = Radyoloji, Arkeoloji, Sosyoloji, Fizyoloji, Metalurji, Moda, Organizasyon, Finansal, Hidro- ekiyle, Seramik, Fizyoterapi, Metabolizma, Nükleer, Peyzaj, Psikiyatri, Rehberlik, Televizyon, Laboratuvar, Liderlik, Restorasyon, İnovasyon, Kardi- ekiyle, Nöroloji, Farmakoloji, Farmasötik, Jeodezi, Jeoloji, Nanoteknoloji, Otomotiv, Protez, Alerji, Analitik, Antropoloji, Endokrinoloji, Finansman, Patoloji, Elektrik-Elektronik, Etik, Fotogrametri, Grubu, Hijyen, Motor, Otomasyon, Proje, Radyo, Sinema
6 - 10 arası = Enfeksiyon, Konstrüksiyon, Marka, Otel, Performans, Raylı, Sistematik, Toksikoloji, Ekoloji, Aktüerya, Büro, Dinamik, Embriyoloji, Enformatik, Fotoğrafçılık, İnternet, Jinekoloji, Kanser, Ortopedi, Tiyatro, Anatomi, Dekor, Dekoratif, Enformasyon, Histoloji, Klasik, Kompozisyon, Mobilya, Müzikoloji, Organik, Petrol, Plastik, Polimer, Radyasyon, Risk, Termodinamik, Animasyon, Dans, Egzersiz, Eleman, Eleştiri, Epidemiyoloji, Fotoğraf, Gastroenteroloji, Kariyer, Kostüm, Mekatronik, Metal, Modelleme, Odyoloji, Opera, Perakende, Transplantasyon, Antrenörlük, Bina, Dekorasyon, Deontoloji, Dijital, Drama, Folklor, Hematoloji, Hepatoloji, Jeofizik, Kadastro, Kooperatifçilik, Medikal, Operatörlüğü, Ortez, Proses, Rekreasyon, Sekreterlik, Telekomünikasyon, Viroloji
3 - 5 arası = Amerika, Antreman, Astronomi, Bakteriyoloji, Bale, Demografi, Ekonometri, Eksperlik, Elektromanyetik, Etüd, Gen, Geoteknik, Koro, Müzecilik, Oral, Orkestra, Otobüs, Petrokimya, Trafik, Asistanlık, Atmosfer, Depolama, Etnoloji, Etnomüzikoloji, Fotonik, Gastronomi, Kantitatif, Kartagrofya, Kozmetik, Lastik, Manyetik, Mikrodalga, Modern, Nefroloji, Nörobilim, Optik, Oto, Parazitoloji, Perfüzyon, Personel, Prevantif, Reaktör, Reanimasyon, Rekonstruktif, Reprodüksiyon, Romatoloji, Transfüzyon, Tümör, Adolesan, Aksesuar, Alternatif, Ambulans, Anestezi, Anesteziyoloji, Aromatik, Astrofizik, Atölye, Botanik, Diabet, Dramatik, Dramaturji, Entegrasyon, Entomoloji, Farmakoekonomi, Formasyon, Geomatik, Geometri, Geriatri, Jeotermal, Kompozit, Konfeksiyon, Konservasyonu, Konvansiyonel, Koordinatörlük, Kriptografi, Mekanizasyon, Meteoroloji, Mikoloji, Mikro, Mineraloji, Morfoloji, Muskuloskeletal, Müze, Nanobilim, Neonatoloji, Oşinografi, Pediatri, Petrografi, Prehistorya, Prohistorya, Protetik, Radyobiyoloji, Radyofarmasi, Radyoterapi, Rafineri, Santral, Siber, Sitoloji, Teknisyenlik, Terapi, Üroloji, Video, Web, Zooloji
2 defa = Aktivite, Akustik, Allerji, Ambalaj, Amenajman, Androloji, Anorganik, Beton, Dezenfeksiyon, Diabet, Diplomasi, Diyaliz, Diyetetik, Dokümantasyon, Ekstraktif, Elektro, Elektro-Optik, Emplantoloji, Endokrin, Farmakognozi, Fermantasyon, Fitoterapi, Fonksiyon, Gastrointestinal, Gemoloji, Heykel, Hiperbarik, İnteraktif, Jeokimya, Jeoteknik, Karoseri, Kobi, Kodlama, Kompleks, Komünikasyon, Kondisyon, Konsept, Konser, Konsültasyon, Korno, Korozyon, Korrepetisyon, Kriminalistik, Kriminoloji, Kuaförlük, Liyezon, Makinistlik, Marina, Mikrobiyal, Mikroelektronik, Model, Nano, Nanotıp, Nöro-Elektrofizyoloji, Nörofizyoloji, Nöromüsküler, Nöroşirürji, Nütrisyon, Obua, Ofis, Ortodonti, Oseanografi, Otizm, Paleoantroloji, Periodontoloji, Pilot, Pilotaj, Platform, Plazma, Popüler, Profesyonel, Psikososyal, Psikoteknik, Radyofarmasötik, Rejeneratif, Restoratif, Rölöve, Sektörel, Selüloz, Serigrafi, Servis, Sinyal, Sismoloji, Sitogenetik, Sterilizasyon, Teratoloji, Terörizm, Translasyonel, Transport, Travma, Travmatoloji, Turist, Vasküler, Zootekni
1 defa = Aerodinamik, Agro, Agronomi, Akreditasyon, Aktif, Algoloji, Ankuzem, Anormaller, Antenler, Arkeometri, Arkeoseramik, Artistik, Asansör, Asayişin, Atletizm, Atom, Aviyonik, Bando, Biokimyagerlik, Biomekanik, Brokerlik, Bronkoloji, Dedektör, Dentofasiyal, Dermatoloji, Dermatopatoloji, Desinatörlük, Diagnostik, Diagnoz, Diyabetik, Dizayn, Drenaj, Drog, Ekstremite, Elektromekanik, Elektronörofizyoloji, Endoskopi, Enstrüman, Entegratif, Entegre, Epresyon, Ergonomi, Ergoterapi, Evolüsyon, Farmakoepidemiyoloji, Farmakogenetik, Farmakokinetik, Fenomenolojisi, Fitomaramsi, Fitopatoloji, Fizyopatoloji, Fonksiyonel, Fotografi, Fotoğrametre, Fotokimya, Fotometrisi, Genom, Geodezi, Geokoloji, Gerontoloji, Geropsikiyatri, Helmintoloji, Hemaferezis, Hematodiagnostik, Hemodiyaliz, Hemovijilans, Hentbol, Hepatit, Hepatobilier, Hindoloji, Hipertansiyon, Histokimya, Hititoloji, Homojen, Host, Hungaroloji, İmmünofarmakoloji, İmmüno-Hematoloji, İmplantoloji, İnfertilite, İnorganik, İzolasyon, Jeodinamik, Jeoinformasyon, Jeopolitik, Jimnastik, Jinekopati, Jinekopatoloji, Jokeylik, Kabin, Kambiyo, Kameramanlık, Kanalizasyon, Kargo, Katalizör, Kayropraktik, Klimatoloji, Konservatif, Koreoloji, Kozmetoloji, Kriz, Kronik, Laborant, Limnoloji, Lokanta, Manipulatif, Mekanizma, Metalografi, Metedolojisi, Metodoloji, Metroloji, Mikronöroşirurji, Mikrosistem, Mobil, Modüler, Montaj, Multimedya, Müzikal, Nanobiyoteknoloji, Nanoelektronik, Nanofabrikasyon, Nanofotonik, Nanokarakterizasyon, Nanomalzemeler, Nöroanatomi, Nöro-Anesteziyoloji, Nörobiyofizik, Nöro-Endokrinşirurji, Nörofarmakoloji, Nörohistokimya, Nöropatoloji, Nöropazarlama, Nöro-Rehabilitasyon, Nöroteknoloji, Obezite, Obstetrik, Odyometri, Oksoloji, Opsiyon, Optimizasyon, Optisyenlik, Opto, Opto-Elektronik, Orjin, Ortapedi, Otoinflamatuar, Otomatik, Otonom, Otopsi, Paleografyası, Paleontoloji, Pandomim, Parakende, Paramedik, Parametreli, Parsiyel, Pasif, Pedagojik, Pedodonti, Periferik, Perinatal, Perinatoloji, Petroloji, Podoloji, Polisomnografi, Portföy, Pratik, Proglama, Project, Proktoloji, Protohistorya, Protozooloji, Psikofarmakoloji, Psikometri, Psikonörofizyolojisi, Pulminoloji, Radyoaktif, Radyodiagnostik, Radyofizik, Reel, Refrakterler, Rejisörlük, Reprodüktif, Rezerv, Rezervuar, Ritmik, Robotik, Rotorlu, Sedimantoloji-Sedimanter, Senaryo, Sertifikası, Simülasyon, Sinoloji, Sitopatoloji, Sitoteknoloji, Sosyometri, Spektrum, Spikerlik, Sportif, Statik, Stokastik, Stratigrafi, Subtropik, Sümeroloji, Tematik, Terapistlik, Terminoloji, Topoloji, Toraks, Traktör, Trikotaj, Ürogenital, Ürojinekoloji, Vardiya, Veneroloji, Viral, Vizyon
Anabilim dalı isimlerinde kullanılan yabancı sözcüklerin okunuşunun yanı sıra sözcüklerin yazım birliğinde de bazen farklılıklar yaşanmaktadır. Bazı sözcükler bazen "-" işaretiyle bazen de bu işaret olmaksızın yazılmıştır. Örneğin Mikroelektronik veya Mikro-Elektronik, Muskuloskeletal veya Muskulo-Skletal, Petrokimya veya Petro-Kimya şeklinde kullanılmıştır. Bazen de farklı harflerle yazılmıştır. Örneğin Ortapedi veya Ortopedi, Prehistorya veya Prohistorya, Mikrobiyal veya Mikrobiyel şeklinde kullanımlara rastlanmıştır (https://istatistik.yok.gov.tr/).
Yükseköğretim kurumlarında bulunan anabilim dallarının isimlerinde Türkçe sözcüklere yabancı dillerdeki ön eklerin getirildiği görülmektedir. Örneğin; Biyosüreç, Biyoyararlanım, Biyobilişim, Biyodönüşüm, Biyosağlık, Ekobilişim, Nanobilim, Nörobilim, Biyogüvenlik, Nanomühendislik gibi kullanımlar görülmektedir (https://istatistik.yok.gov.tr/). Bu kullanım şeklinin, Türkçenin genel yapısına uygun olmadığı bilinen bir husustur. Türkçe sözcüklerin önüne ek getirilmesi durumu ders isimlerinde (Sevgi, Köse ve Eksi, 2017) ve sözlüklerde de (Sarıbaş, 2016) görülmektedir.
Anabilim dalı isimlerinde bazen de eş anlamlı olarak yabancı dilden okunuş ve yabancı kelimelerin Türkçeleri kullanılmıştır. Örneğin; Folklor veya Halkbilimi, Nörobilim veya Sinir Bilimleri, Proses veya Süreç veya Mantar veya Mikoloji olarak kullanımların olduğu belirlenmiştir (https://istatistik.yok.gov.tr/). Ayrıca "Web" şeklinde alfabede bulunmayan harfle yazılmış örnek de görülmüştür.
Öneriler
Yükseköğretim kurumlarının anabilim dalı isimleri incelendiğinde, yaşanan olumsuzlukların bertaraf edilmesi için aşağıdaki öneriler yapılmıştır. Bu önerilerin uygulanmasında zorlayıcı ve dayatmacı bir yaklaşım yerine Türkçe isimlerin teşvik edilmesine yönelik bir yaklaşım esas alınmalıdır. Söz konusu teşvikleri içeren öneriler ise;
1) Üniversiteler bir dilin en iyi kullanıldığı kurumların başında gelmektedir. Dolayısıyla yeni anabilim dallarının önerilerinde Anabilim dalı isminin Türkçe karşılığı da istenmelidir.
2) Mevcut anabilim dalı isimlerinin değiştirilmesi konusunda ilgili anabilim dallarının görüşlerini içeren Türkçe isimler için döküm yapılmalıdır. Öne çıkan yeni anabilim dalı ismi ilgili anabilim dalına bildirilmeli ve karar anabilim dalının öğretim elemanlarına bırakılmalıdır.
3) Öneri ikide anabilim dallarından derlenen ve öne çıkan isimlerin Üniversitelerarası Kurul'a sunularak Doçentlik Sınavı'nda anahtar kelimeler olarak kullanımı önerilir.
4) Anabilim dallarının isimlerinde rastlanan yabancı dillerden okunuşların azaltılması için yabancı kelimelerin eş anlamlısının kullanılması denenmelidir. Türkçe kullanımlara doğrudan geçilebilir.
5) Türkçe karşılıkları yaygın olmasına rağmen bazı anabilim dallarının isimlerinde kullanılan sözcüklerin yabancı dilden okunuşları tercih edilmektedir. Bu isimlerin Türkçeleştirilmesi daha anlaşılır ve kolay olabilir.
6) Anabilim dallarının isimlerinde rastlanan yazım farklılıklarının giderilmesi için bu konuda sorun yaşayan anabilim dallarının temsilcileri bir araya getirilerek sorun ortadan kaldırılabilir.
Kaynaklar
GÜNAY, D. ve GÜNAY, A., 2011. 1933’den Günümüze Türk Yükseköğretiminde Niceliksel Gelişmeler. Cilt 1, Sayı 1: 1-22.
POLAT, S., 2009. Yükseköğretim Örgütlerinde Örgütsel İmaj Yönetimi: Örgütsel İmajin Öncülleri Ve Çiktilari. 1. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, 1-3 Mayıs 2009, Çanakkale, Bildiri Kitabı, 17 sayfa, ISBN: 978-605-60682-1-8,
SARI, M., 2008, Türkçenin Batı Dilleriyle İlişkisi. Türk Dil Kurumu Yayınları, 920, ISBN: 978 - 975 - 16 2022 - 4, 204 sayfa.
SARIBAŞ, M., 2016. Ormancılık Terimleri Sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları: 1167, ISBN: 978 - 975 - 16 - 31199 - 2, 678 sayfa.
SARITOSUN, N., 1995. Türkiye Türkçesinde Bilim Dili ve Terim Sorunu. Bilim ve Öğretim Dili Olarak Türkçe. Nadiye Sarıtosun ve ark. İstanbul Teknik Üniversitesi Rektörlüğü Sayı: 1568, sayfa:12-29, ISBN:975-651-040-5.
SAYILI, A. 1994. Bilim ve Öğretim Dili Olarak Türkçe. Bilim Kültür ve Öğretim Dili Olarak Türkçe, Sayfa:97-180, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları XXIII. Dizi-Sa.1, 2. Baskı, ISBN:975-16-0605-5.
SEVGİ, O., 2004: Fen Bilimleri Sözlüklerinde Türkçe Kelime Kullanımı. V. Türk Dil Kurultayı 20-26 Eylül 2004 Ankara, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları:855/1, sayfa:2667-2686.
SEVGİ, O., 2015: Ecology Teriminin Türkçe Karşılıkları Üzerine Bir Değerlendirme. Avrasya Terim Dergisi, 2015, 3 (1): 27 - 46.
SEVGİ, O., 2016. Ormancılık'ta Terim Çalışmalarının Şeceresi. Avrasya Terim Dergisi, 2016, 4 (1): 46 - 56.
SEVGİ, O., AYDIN, A. 2007: "Kar ve çığ sözlüğü” üzerine bir değerlendirme. İstanbul Üniversitesi Orman Fak. B57 Sayı:2, 93 – 110.
SEVGİ, O. ve AKKEMİK, Ü., 2014: "Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler)” Adlı Eserin Bilgi Kaynağı ve Terim Yaklaşımı Üzerine Bir Değerlendirme. Avrasya Terim Dergisi, 2014, 2 (1): 50 - 67
SEVGİ, O., KÖSE, Ç. ve EKŞİ, E., 2017. Orman Fakülteleri Lisansüstü Ders İsimlerinde Bulunan Terimlerin Belirlenmesi Ve Değerlendirilmesi. Türkiye Ormancılar Derneği, IV. Ulusal Ormancılık Kongresi: İnsan-Doğa Etkileşiminde Orman ve Ormancılık, 15-16 Kasım 2017, Antalya.
https://istatistik.yok.gov.tr/ Erişim tarihi:15.02.2018
http://www.yuksekogretim.org/ Erişim tarihi:15.02.2018
Yükseköğretim kurumları Türkçenin en iyi kullanıldığı birimlerdir. Türkçe kullanımının en belirgin görüldüğü yerler ise Anabilim Dalı birim isimleridir. Bu çalışmada Yükseköğretim kurumlarında anabilim dalı isimlerinde kullanılan yabancı sözcükler incelenmiştir. Yükseköğretim kurumlarında bulunan anabilim dallarının isimleri tekrarsız olarak dizilmiştir. Tekrarsız anabilim dalı sayısı 5.444 adettir. Bu anabilim dalı isimleri kelimelere ayrılmış ve sıklıkları belirlenmiştir. Anabilim dallarının tekrarsız adlarında 14.436 sözcük kullanılmış bunların 4.378'i yabancı dilden okunuş olduğu belirlenmiştir. Bu yoğunlukta kullanılan yabancı terimin sayısı dilin en iyi kullanıldığı yükseköğretim kurumları için yüksek olduğu düşünülmektedir.
GİRİŞ
Yükseköğretimin çeşitli açılardan tanımı yapılabilir. Bunların hiçbiri kanunlarda geçen tanım kadar bağlayıcı değildir. Yükseköğretimle ilgili temel kanun 2547 sayılı kanundur. Söz konusu kanundaki tanımlar kısmında Yükseköğretim "Milli eğitim sistemi içinde, ortaöğretime dayalı, en az dört yarı yılı kapsayan her kademedeki eğitim - öğretimin tümüdür." şeklinde tanımlanmıştır. Yine aynı kanunda Üst Kuruluşlar, "Yükseköğretim Kurulu ve Üniversitelerarası Kuruldur." ifadeleri yer almıştır. Yükseköğretim Kurumları 2547 sayılı kanunda, "Üniversite ile yüksek teknoloji enstitüleri ve bunların bünyesinde yer alan fakülteler, enstitüler, yüksekokullar, konservatuvarlar, araştırma ve uygulama merkezleri ile bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsüne bağlı meslek yüksekokulları ile bir üniversite veya yüksek teknoloji enstitüsüne bağlı olmaksızın ve kazanç amacına yönelik olmamak şartı ile vakıflar tarafından kurulan meslek yüksekokullarıdır." şeklinde tanımlanmıştır.
Yükseköğretim Kurulu'nun görevleri Madde 7'de belirtilmiştir. İlgili maddede "Yükseköğretim kurumları içinde bölüm, anabilim ve anasanat dalları ile uygulama ve araştırma merkezi açılması, birleştirilmesi veya kapatılması; konservatuvar, meslek yüksekokulu veya destek, hazırlık okul veya birimleri kurulması ile ilgili olarak doğrudan veya üniversitelerden gelecek öneriler üzerine karar verme" ifadesi yer almaktadır. Üniversitelerarası Kurul'un görevleri ise madde 11'de düzenlenmiştir. Söz konusu maddede bazı görevler; Yükseköğretim planlaması çerçevesinde, üniversitelerin eğitim - öğretim, bilimsel araştırma ve yayım faaliyetlerini koordine etmek, uygulamaları değerlendirmek, Yükseköğretim Kuruluna ve üniversitelere önerilerde bulunmak, Doktora ile ilgili esasları tespit etmek ve yurt dışında yapılan doktoraları, doçentlik ve profesörlük unvanlarını değerlendirmek, Doçentlik sınavlarını düzenleme ve ilgili yönetmelik gereğince doçent adaylarının yayın ve araştırmalarının değerlendirilmesi ve doçentlik sınavı ile ilgili esasları tespit etmek ve jürileri seçme" olarak ifade edilmiştir.
Yükseköğretim Kurumlarının görevleri; Madde 12’de belirtilmiştir. Buna göre yükseköğretim kurumlarının görevleri arasında; Çağdaş uygarlık ve eğitim - öğretim esaslarına dayanan bir düzen içinde, toplumun ihtiyaçları ve kalkınma planları ilke ve hedeflerine uygun ve ortaöğretime dayalı çeşitli düzeylerde eğitim - öğretim, bilimsel araştırma, yayım ve danışmanlık yapmak", "Türk toplumunun yaşam düzeyini yükseltici ve kamuoyunu aydınlatıcı bilim verilerini söz, yazı ve diğer araçlarla yaymak" ifadeleri yer almaktadır. Bu amaçlar doğrultusunda yükseköğretim kurumlarından beklenen, bilginin üretilmesi, yayılması ve mevcut sorunların çözümüne katkı sağlanmasıdır. Belirtilen amaçlara uygun olarak kurumların yapılanmasında anabilim dalları önemli yer tutmaktadır. Anabilim dalı isimlerinde yükseköğretim dilinin tüm birikimleri yansıtılmakta olup üniversitelerin imajına da katkı sağlamaktadır (Polat, 2009). Bunlar, bilginin üretildiği, öğretildiği ve yayıldığı birimlerdir.. Anabilim dallarında kullanılan terimlerle ilgili olarak çeşitli makale, sözlük ve kitap çalışmaları yapılmıştır (Sayılı, 1994; Sarıtosun, 1995; Sevgi, 2004; Sevgi ve Aydın, 2007; Sevgi ve Akkemik, 2014; Sevgi, 2015).
Yükseköğretim kurumları ile terim arasındaki ilişkiler üzerine yapılan çalışmalar son derece sınırlıdır. Oysa 1940'lı yıllarda Fakülte ölçeğinde terim çalışmalarının yapılması için ayrılan "terim odaları" bulunmaktadır (Sevgi, 2016). Yükseköğretim konusunda Türkçe çıkan Yükseköğretim Dergisi'nde ise 2011 yılından itibaren yayınlanan makalelerin başlıklarında ve anahtar sözcüklerde terim kavramı yer almamış, sadece özetine rastlanılan bir çalışma bulunmuştur (http://www.yuksekogretim.org/).
Üniversitelerin yapılanması Fakülte, Yüksekokul, Meslek Yüksek Okulu, Enstitü, Araştırma Uygulama Merkezi, Bölüm, Program, Anabilim Dalı ve Bilim Dalı şeklindedir. Yükseköğretim kurumlarının her biriminin ismi başlı başına önemlidir. Verilen isimler birimlerin terim konusundaki anlayışlarını yansıtmaktadır. Bu bağlamda makalenin amacı, anabilim dallarında kullanılan terimlerin bir değerlendirmesini yapmaktır.
Yöntem
Yükseköğretim kurumlarının yapılanmasında önemli yeri olan Anabilim Dallarının sayısı 09.02.2018 tarihi itibarıyla 31.663 adettir (https://istatistik.yok.gov.tr/). Söz konusu Anabilim Dallarının sayısı tekrarsız olarak ise 5.444 adettir. Tekrarsız 5.444 anabilim dalı ismi sözcüklere ayrılmıştır. Ayrılan sözcüklerden çekim ekleri ve çoğul ekleri ile üretilen sözcükler bir sayılmış fakat yapım ekleri ile oluşan sözcükler ayrı kabul edilmiştir. Ayrıca bağlaçlar sayım dışında tutulmuştur. Örneğin "ve" bağlacı sayım dışı tutulmuştur. Doğrudan kelimenin kökenine inildiğinde bu sözcük sayısı daha da düşecektir. Ayrıca günümüzde Türkçe batı dillerinin etkisi altındadır (Sarı, 2008). Bundan dolayı yabancı okunuş olarak kabul edilenler, batı dillerinden geçen sözcükler olarak kabul görülmüştür.
Bulgular ve Tartışma
Türkiye'de 1933'ten günümüze yükseköğretim kurumlarının sayısı özellikle 1981, 1991 ve 2006 yıllarında ivme kazanarak artmıştır (Günay ve Günay, 2011). 2018 yılının başında üniversite sayısı 185'e ulaşmıştır (https://istatistik.yok.gov.tr/). Üniversitelerin anabilim dallarının isimleri için 14.436 adet sözcük kullanılmıştır. Tekrarsız kullanılan kelime sayısı ise 1997 adettir. Kullanılan 14.436 sözcüğün 4.378'i yabancı dilden kelimelerin okunuşudur. Sözcüklerin tekrarsız kullanımında ise 1997 sözcüğün 581'i yabancı dilden okunuşudur. Yabancı dilden okunuş olarak alınan kelimelerin en çok tekrar edilenleri çizelge 1'de sunulmuştur. Daha az kullanılanlar ise çizelge 2'de verilmiştir. En çok kullanılan yabancı okunuş 352 tekrarla teknoloji sözcüğüdür (Çizelge 1). Anabilim dallarında 1 ve 2 defa geçen yabancı dilde okunuşların sözcük sayısı ise 312 adettir (Çizelge 1).
Çizelge 1 ve 2'de anabilim dallarında geçen yabancı okunuşların sayıları tekrarsız olan 5.444 ismin dökümünden elde edilmiştir. Oysa üniversitelerin anabilim dalı sayısı 31.663 adettir (https://istatistik.yok.gov.tr/). Dolayısıyla tekrar edilen anabilim dallarının sayısına göre yapılacak değerlendirmelerde bu sayıların daha da artacağı düşünülmektedir. Üniversitelerin anabilim dalları sayısı incelendiğinde; "Botanik" anabilim dalı 66 adet, "Zooloji" anabilim dalı 64 adet, "Patoloji" anabilim dalı 50 adet bulunmaktadır (https://istatistik.yok.gov.tr/).
Çizelge 1. Anabilim Dallarında Kullanılan Yabancı Dillerden Okunuşları Alınan Terimler ve Sıklıkları (40 tekrarın üzerinde)
Teknoloji 352
Sistem 157
Biyolojisi 123
Ekonomi 104
Sosyal 101
Makine 80
Enerji 74
Politika 63
Kontrol 60
Kültür 58
Planlama 56
Biyo ön eki 55
Endüstri 52
Teknik 51
Klinik 49
Elektronik 47
Müzik 46
Medya 45
Teorisi 44
Program 43
Turizm 42
Genetik 41
Çizelge 2. Anabilim Dallarında Kullanılan Yabancı Dillerden Okunuşları Alınan Terimler ve Sıklıkları (40 altında olanlar)
Sıklık (Tekrar) - Ders isimlerinde geçen sözcükler
21 - 40 arası = Kültürel, Spor, Psikoloji, Teknikerlik, Tekstil, Elektrik, Finans, Pediatrik, Moleküler, Endüstriyel, İstatistik, Mikrobiyoloji, Rehabilitasyon, Stratejik, Lojistik, Onkoloji, Kalite, Analiz, Grafik, İmmünoloji, İmalat, Mekanik, Moda, Veteriner, Reklam
11 - 20 arası = Radyoloji, Arkeoloji, Sosyoloji, Fizyoloji, Metalurji, Moda, Organizasyon, Finansal, Hidro- ekiyle, Seramik, Fizyoterapi, Metabolizma, Nükleer, Peyzaj, Psikiyatri, Rehberlik, Televizyon, Laboratuvar, Liderlik, Restorasyon, İnovasyon, Kardi- ekiyle, Nöroloji, Farmakoloji, Farmasötik, Jeodezi, Jeoloji, Nanoteknoloji, Otomotiv, Protez, Alerji, Analitik, Antropoloji, Endokrinoloji, Finansman, Patoloji, Elektrik-Elektronik, Etik, Fotogrametri, Grubu, Hijyen, Motor, Otomasyon, Proje, Radyo, Sinema
6 - 10 arası = Enfeksiyon, Konstrüksiyon, Marka, Otel, Performans, Raylı, Sistematik, Toksikoloji, Ekoloji, Aktüerya, Büro, Dinamik, Embriyoloji, Enformatik, Fotoğrafçılık, İnternet, Jinekoloji, Kanser, Ortopedi, Tiyatro, Anatomi, Dekor, Dekoratif, Enformasyon, Histoloji, Klasik, Kompozisyon, Mobilya, Müzikoloji, Organik, Petrol, Plastik, Polimer, Radyasyon, Risk, Termodinamik, Animasyon, Dans, Egzersiz, Eleman, Eleştiri, Epidemiyoloji, Fotoğraf, Gastroenteroloji, Kariyer, Kostüm, Mekatronik, Metal, Modelleme, Odyoloji, Opera, Perakende, Transplantasyon, Antrenörlük, Bina, Dekorasyon, Deontoloji, Dijital, Drama, Folklor, Hematoloji, Hepatoloji, Jeofizik, Kadastro, Kooperatifçilik, Medikal, Operatörlüğü, Ortez, Proses, Rekreasyon, Sekreterlik, Telekomünikasyon, Viroloji
3 - 5 arası = Amerika, Antreman, Astronomi, Bakteriyoloji, Bale, Demografi, Ekonometri, Eksperlik, Elektromanyetik, Etüd, Gen, Geoteknik, Koro, Müzecilik, Oral, Orkestra, Otobüs, Petrokimya, Trafik, Asistanlık, Atmosfer, Depolama, Etnoloji, Etnomüzikoloji, Fotonik, Gastronomi, Kantitatif, Kartagrofya, Kozmetik, Lastik, Manyetik, Mikrodalga, Modern, Nefroloji, Nörobilim, Optik, Oto, Parazitoloji, Perfüzyon, Personel, Prevantif, Reaktör, Reanimasyon, Rekonstruktif, Reprodüksiyon, Romatoloji, Transfüzyon, Tümör, Adolesan, Aksesuar, Alternatif, Ambulans, Anestezi, Anesteziyoloji, Aromatik, Astrofizik, Atölye, Botanik, Diabet, Dramatik, Dramaturji, Entegrasyon, Entomoloji, Farmakoekonomi, Formasyon, Geomatik, Geometri, Geriatri, Jeotermal, Kompozit, Konfeksiyon, Konservasyonu, Konvansiyonel, Koordinatörlük, Kriptografi, Mekanizasyon, Meteoroloji, Mikoloji, Mikro, Mineraloji, Morfoloji, Muskuloskeletal, Müze, Nanobilim, Neonatoloji, Oşinografi, Pediatri, Petrografi, Prehistorya, Prohistorya, Protetik, Radyobiyoloji, Radyofarmasi, Radyoterapi, Rafineri, Santral, Siber, Sitoloji, Teknisyenlik, Terapi, Üroloji, Video, Web, Zooloji
2 defa = Aktivite, Akustik, Allerji, Ambalaj, Amenajman, Androloji, Anorganik, Beton, Dezenfeksiyon, Diabet, Diplomasi, Diyaliz, Diyetetik, Dokümantasyon, Ekstraktif, Elektro, Elektro-Optik, Emplantoloji, Endokrin, Farmakognozi, Fermantasyon, Fitoterapi, Fonksiyon, Gastrointestinal, Gemoloji, Heykel, Hiperbarik, İnteraktif, Jeokimya, Jeoteknik, Karoseri, Kobi, Kodlama, Kompleks, Komünikasyon, Kondisyon, Konsept, Konser, Konsültasyon, Korno, Korozyon, Korrepetisyon, Kriminalistik, Kriminoloji, Kuaförlük, Liyezon, Makinistlik, Marina, Mikrobiyal, Mikroelektronik, Model, Nano, Nanotıp, Nöro-Elektrofizyoloji, Nörofizyoloji, Nöromüsküler, Nöroşirürji, Nütrisyon, Obua, Ofis, Ortodonti, Oseanografi, Otizm, Paleoantroloji, Periodontoloji, Pilot, Pilotaj, Platform, Plazma, Popüler, Profesyonel, Psikososyal, Psikoteknik, Radyofarmasötik, Rejeneratif, Restoratif, Rölöve, Sektörel, Selüloz, Serigrafi, Servis, Sinyal, Sismoloji, Sitogenetik, Sterilizasyon, Teratoloji, Terörizm, Translasyonel, Transport, Travma, Travmatoloji, Turist, Vasküler, Zootekni
1 defa = Aerodinamik, Agro, Agronomi, Akreditasyon, Aktif, Algoloji, Ankuzem, Anormaller, Antenler, Arkeometri, Arkeoseramik, Artistik, Asansör, Asayişin, Atletizm, Atom, Aviyonik, Bando, Biokimyagerlik, Biomekanik, Brokerlik, Bronkoloji, Dedektör, Dentofasiyal, Dermatoloji, Dermatopatoloji, Desinatörlük, Diagnostik, Diagnoz, Diyabetik, Dizayn, Drenaj, Drog, Ekstremite, Elektromekanik, Elektronörofizyoloji, Endoskopi, Enstrüman, Entegratif, Entegre, Epresyon, Ergonomi, Ergoterapi, Evolüsyon, Farmakoepidemiyoloji, Farmakogenetik, Farmakokinetik, Fenomenolojisi, Fitomaramsi, Fitopatoloji, Fizyopatoloji, Fonksiyonel, Fotografi, Fotoğrametre, Fotokimya, Fotometrisi, Genom, Geodezi, Geokoloji, Gerontoloji, Geropsikiyatri, Helmintoloji, Hemaferezis, Hematodiagnostik, Hemodiyaliz, Hemovijilans, Hentbol, Hepatit, Hepatobilier, Hindoloji, Hipertansiyon, Histokimya, Hititoloji, Homojen, Host, Hungaroloji, İmmünofarmakoloji, İmmüno-Hematoloji, İmplantoloji, İnfertilite, İnorganik, İzolasyon, Jeodinamik, Jeoinformasyon, Jeopolitik, Jimnastik, Jinekopati, Jinekopatoloji, Jokeylik, Kabin, Kambiyo, Kameramanlık, Kanalizasyon, Kargo, Katalizör, Kayropraktik, Klimatoloji, Konservatif, Koreoloji, Kozmetoloji, Kriz, Kronik, Laborant, Limnoloji, Lokanta, Manipulatif, Mekanizma, Metalografi, Metedolojisi, Metodoloji, Metroloji, Mikronöroşirurji, Mikrosistem, Mobil, Modüler, Montaj, Multimedya, Müzikal, Nanobiyoteknoloji, Nanoelektronik, Nanofabrikasyon, Nanofotonik, Nanokarakterizasyon, Nanomalzemeler, Nöroanatomi, Nöro-Anesteziyoloji, Nörobiyofizik, Nöro-Endokrinşirurji, Nörofarmakoloji, Nörohistokimya, Nöropatoloji, Nöropazarlama, Nöro-Rehabilitasyon, Nöroteknoloji, Obezite, Obstetrik, Odyometri, Oksoloji, Opsiyon, Optimizasyon, Optisyenlik, Opto, Opto-Elektronik, Orjin, Ortapedi, Otoinflamatuar, Otomatik, Otonom, Otopsi, Paleografyası, Paleontoloji, Pandomim, Parakende, Paramedik, Parametreli, Parsiyel, Pasif, Pedagojik, Pedodonti, Periferik, Perinatal, Perinatoloji, Petroloji, Podoloji, Polisomnografi, Portföy, Pratik, Proglama, Project, Proktoloji, Protohistorya, Protozooloji, Psikofarmakoloji, Psikometri, Psikonörofizyolojisi, Pulminoloji, Radyoaktif, Radyodiagnostik, Radyofizik, Reel, Refrakterler, Rejisörlük, Reprodüktif, Rezerv, Rezervuar, Ritmik, Robotik, Rotorlu, Sedimantoloji-Sedimanter, Senaryo, Sertifikası, Simülasyon, Sinoloji, Sitopatoloji, Sitoteknoloji, Sosyometri, Spektrum, Spikerlik, Sportif, Statik, Stokastik, Stratigrafi, Subtropik, Sümeroloji, Tematik, Terapistlik, Terminoloji, Topoloji, Toraks, Traktör, Trikotaj, Ürogenital, Ürojinekoloji, Vardiya, Veneroloji, Viral, Vizyon
Anabilim dalı isimlerinde kullanılan yabancı sözcüklerin okunuşunun yanı sıra sözcüklerin yazım birliğinde de bazen farklılıklar yaşanmaktadır. Bazı sözcükler bazen "-" işaretiyle bazen de bu işaret olmaksızın yazılmıştır. Örneğin Mikroelektronik veya Mikro-Elektronik, Muskuloskeletal veya Muskulo-Skletal, Petrokimya veya Petro-Kimya şeklinde kullanılmıştır. Bazen de farklı harflerle yazılmıştır. Örneğin Ortapedi veya Ortopedi, Prehistorya veya Prohistorya, Mikrobiyal veya Mikrobiyel şeklinde kullanımlara rastlanmıştır (https://istatistik.yok.gov.tr/).
Yükseköğretim kurumlarında bulunan anabilim dallarının isimlerinde Türkçe sözcüklere yabancı dillerdeki ön eklerin getirildiği görülmektedir. Örneğin; Biyosüreç, Biyoyararlanım, Biyobilişim, Biyodönüşüm, Biyosağlık, Ekobilişim, Nanobilim, Nörobilim, Biyogüvenlik, Nanomühendislik gibi kullanımlar görülmektedir (https://istatistik.yok.gov.tr/). Bu kullanım şeklinin, Türkçenin genel yapısına uygun olmadığı bilinen bir husustur. Türkçe sözcüklerin önüne ek getirilmesi durumu ders isimlerinde (Sevgi, Köse ve Eksi, 2017) ve sözlüklerde de (Sarıbaş, 2016) görülmektedir.
Anabilim dalı isimlerinde bazen de eş anlamlı olarak yabancı dilden okunuş ve yabancı kelimelerin Türkçeleri kullanılmıştır. Örneğin; Folklor veya Halkbilimi, Nörobilim veya Sinir Bilimleri, Proses veya Süreç veya Mantar veya Mikoloji olarak kullanımların olduğu belirlenmiştir (https://istatistik.yok.gov.tr/). Ayrıca "Web" şeklinde alfabede bulunmayan harfle yazılmış örnek de görülmüştür.
Öneriler
Yükseköğretim kurumlarının anabilim dalı isimleri incelendiğinde, yaşanan olumsuzlukların bertaraf edilmesi için aşağıdaki öneriler yapılmıştır. Bu önerilerin uygulanmasında zorlayıcı ve dayatmacı bir yaklaşım yerine Türkçe isimlerin teşvik edilmesine yönelik bir yaklaşım esas alınmalıdır. Söz konusu teşvikleri içeren öneriler ise;
1) Üniversiteler bir dilin en iyi kullanıldığı kurumların başında gelmektedir. Dolayısıyla yeni anabilim dallarının önerilerinde Anabilim dalı isminin Türkçe karşılığı da istenmelidir.
2) Mevcut anabilim dalı isimlerinin değiştirilmesi konusunda ilgili anabilim dallarının görüşlerini içeren Türkçe isimler için döküm yapılmalıdır. Öne çıkan yeni anabilim dalı ismi ilgili anabilim dalına bildirilmeli ve karar anabilim dalının öğretim elemanlarına bırakılmalıdır.
3) Öneri ikide anabilim dallarından derlenen ve öne çıkan isimlerin Üniversitelerarası Kurul'a sunularak Doçentlik Sınavı'nda anahtar kelimeler olarak kullanımı önerilir.
4) Anabilim dallarının isimlerinde rastlanan yabancı dillerden okunuşların azaltılması için yabancı kelimelerin eş anlamlısının kullanılması denenmelidir. Türkçe kullanımlara doğrudan geçilebilir.
5) Türkçe karşılıkları yaygın olmasına rağmen bazı anabilim dallarının isimlerinde kullanılan sözcüklerin yabancı dilden okunuşları tercih edilmektedir. Bu isimlerin Türkçeleştirilmesi daha anlaşılır ve kolay olabilir.
6) Anabilim dallarının isimlerinde rastlanan yazım farklılıklarının giderilmesi için bu konuda sorun yaşayan anabilim dallarının temsilcileri bir araya getirilerek sorun ortadan kaldırılabilir.
Kaynaklar
GÜNAY, D. ve GÜNAY, A., 2011. 1933’den Günümüze Türk Yükseköğretiminde Niceliksel Gelişmeler. Cilt 1, Sayı 1: 1-22.
POLAT, S., 2009. Yükseköğretim Örgütlerinde Örgütsel İmaj Yönetimi: Örgütsel İmajin Öncülleri Ve Çiktilari. 1. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, 1-3 Mayıs 2009, Çanakkale, Bildiri Kitabı, 17 sayfa, ISBN: 978-605-60682-1-8,
SARI, M., 2008, Türkçenin Batı Dilleriyle İlişkisi. Türk Dil Kurumu Yayınları, 920, ISBN: 978 - 975 - 16 2022 - 4, 204 sayfa.
SARIBAŞ, M., 2016. Ormancılık Terimleri Sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları: 1167, ISBN: 978 - 975 - 16 - 31199 - 2, 678 sayfa.
SARITOSUN, N., 1995. Türkiye Türkçesinde Bilim Dili ve Terim Sorunu. Bilim ve Öğretim Dili Olarak Türkçe. Nadiye Sarıtosun ve ark. İstanbul Teknik Üniversitesi Rektörlüğü Sayı: 1568, sayfa:12-29, ISBN:975-651-040-5.
SAYILI, A. 1994. Bilim ve Öğretim Dili Olarak Türkçe. Bilim Kültür ve Öğretim Dili Olarak Türkçe, Sayfa:97-180, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları XXIII. Dizi-Sa.1, 2. Baskı, ISBN:975-16-0605-5.
SEVGİ, O., 2004: Fen Bilimleri Sözlüklerinde Türkçe Kelime Kullanımı. V. Türk Dil Kurultayı 20-26 Eylül 2004 Ankara, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları:855/1, sayfa:2667-2686.
SEVGİ, O., 2015: Ecology Teriminin Türkçe Karşılıkları Üzerine Bir Değerlendirme. Avrasya Terim Dergisi, 2015, 3 (1): 27 - 46.
SEVGİ, O., 2016. Ormancılık'ta Terim Çalışmalarının Şeceresi. Avrasya Terim Dergisi, 2016, 4 (1): 46 - 56.
SEVGİ, O., AYDIN, A. 2007: "Kar ve çığ sözlüğü” üzerine bir değerlendirme. İstanbul Üniversitesi Orman Fak. B57 Sayı:2, 93 – 110.
SEVGİ, O. ve AKKEMİK, Ü., 2014: "Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler)” Adlı Eserin Bilgi Kaynağı ve Terim Yaklaşımı Üzerine Bir Değerlendirme. Avrasya Terim Dergisi, 2014, 2 (1): 50 - 67
SEVGİ, O., KÖSE, Ç. ve EKŞİ, E., 2017. Orman Fakülteleri Lisansüstü Ders İsimlerinde Bulunan Terimlerin Belirlenmesi Ve Değerlendirilmesi. Türkiye Ormancılar Derneği, IV. Ulusal Ormancılık Kongresi: İnsan-Doğa Etkileşiminde Orman ve Ormancılık, 15-16 Kasım 2017, Antalya.
https://istatistik.yok.gov.tr/ Erişim tarihi:15.02.2018
http://www.yuksekogretim.org/ Erişim tarihi:15.02.2018
